ما در تمرینات پلی واگال، از ورودی حس هفتم حرف میزنیم.
حس دهلیزی چیست و چرا مهم است؟
حواس ما فراتر از دیدن، شنیدن، چشیدن، لمس کردن و بوییدن، شامل حسی به نام حس دهلیزی یا سیستم وستیبولار است که نقش بسیار مهمی در حفظ تعادل و حرکت هماهنگ بدن دارد. این حس به ما کمک می‌کند هنگام راه رفتن، دویدن، نشستن یا حتی ایستادن، تعادل خود را حفظ کنیم و نسبت به موقعیت بدن در فضا آگاه باشیم.
اگر این سیستم به درستی کار نکند، ممکن است احساس سرگیجه، عدم تعادل یا مشکلات حرکتی ایجاد شود که در زندگی روزمره تاثیر منفی می‌گذارد.
حس دهلیزی و یا حس تعادل از کجا می‌آید؟
باور کنید یا نه، منشأ حس دهلیزی درون گوش داخلی ما قرار دارد! در گوش داخلی بخش‌هایی وجود دارند که مسئول تشخیص حرکت و تغییر موقعیت سر و بدن هستند. این بخش‌ها با ارسال سیگنال‌های عصبی به مغز، اطلاعات مربوط به تعادل و موقعیت بدن را منتقل می‌کنند. مغز با پردازش این اطلاعات به ما کمک می‌کند تا بدن را صاف نگه داریم و نسبت به محیط اطراف خود آگاهی داشته باشیم.
ساختار و آناتومی سیستم وستیبولار
سیستم وستیبولار درون گوش داخلی قرار دارد و از چند بخش اصلی تشکیل شده است:
کانال‌های نیم‌دایره‌ای (Semicircular Canals)
سه کانال خمیده که در سه جهت مختلف قرار دارند:
- کانال فوقانی: حرکات بالا و پایین سر (مانند تکان دادن سر به علامت «بله»)
- کانال افقی: حرکات چپ و راست سر (مانند تکان دادن سر به علامت «نه»)
- کانال پشتی: حرکات جانبی (مانند کج کردن سر به سمت شانه‌ها)
هر کانال دارای مایع درونش است که هنگام حرکت سر جابه‌جا شده و سلول‌های مویی را تحریک می‌کند تا اطلاعات حرکتی به مغز ارسال شود.
اندام‌های اتولیت (Otolith Organs)
این بخش شامل دو ارگان است که حرکت‌های خطی و تغییرات گرانش را تشخیص می‌دهند:
- اوتریکول (Utricle): تشخیص حرکت‌های افقی
- ساکول (Saccule): تشخیص حرکت‌های عمودی
این اندام‌ها دارای سلول‌های مویی هستند که در ماده ژله‌ای قرار دارند و روی آن کریستال‌های کوچکی به نام اوتوکونیا وجود دارد. حرکت این کریستال‌ها هنگام تغییر موقعیت سر باعث تحریک سلول‌ها می‌شود.
عصب وستیبولار (Vestibular Nerve)
این عصب اطلاعات حس تعادل را از کانال‌ها و اندام‌های اتولیت به مغز منتقل می‌کند تا مغز بتواند تعادل و موقعیت بدن را تنظیم کند.
ارتباط سیستم وستیبولار با عصب واگ
عصب واگ یکی از بزرگ‌ترین اعصاب سیستم عصبی پاراسمپاتیک است که نقش کلیدی در تنظیم آرامش، کاهش استرس و کنترل واکنش‌های بدن به محیط دارد.در کارگاه الفبای عصب واگ درمورد اهمیت این عصب در سلامتی بدن- روان و روابطمان حرف می زنیم.
ارتباط با سیستم وستیبولار
سیستم وستیبولار با ارسال اطلاعات دقیق به مغز، به تنظیم واکنش‌های عصب واگ کمک می‌کند. زمانی که حس تعادل به درستی فعال باشد، عصب واگ می‌تواند وضعیت آرامش و تعادل روانی-جسمی را حفظ کند. بالعکس، اختلال در عملکرد سیستم وستیبولار می‌تواند منجر به افزایش استرس، اضطراب و واکنش‌های بیش‌ازحد به محیط شود.
تمرینات تقویت سیستم وستیبولار
تاب خوردن ملایم
- چگونه انجام دهیم: روی تاب یا صندلی تاب‌خور بنشین و با حرکات آرام و کنترل‌شده تاب بخور.
- چرا: حرکت رفت و برگشتی آرام سیستم وستیبولار را تحریک می‌کند و به حفظ تعادل و آرامش کمک می‌کند.
چرخش آرام سر
- چگونه انجام دهیم: به آرامی سر را به سمت چپ و راست بچرخان، مثل وقتی می‌خواهی بگویی «نه». این حرکت را آهسته و با کنترل انجام بده.
- چرا: این تمرین کانال‌های نیم‌دایره‌ای را فعال می‌کند و به مغز کمک می‌کند حرکات سر را بهتر پردازش کند.
تمرین تعادل روی یک پا
- چگونه انجام دهیم: در کنار دیوار یا صندلی بایست و به آرامی روی یک پا تعادل برقرار کن. سعی کن ۲۰ تا ۳۰ ثانیه بمانی، سپس پای دیگر را امتحان کن.
- چرا: این تمرین سیستم وستیبولار را تقویت کرده و هماهنگی حرکات بدن را بهبود می‌بخشد.
بازی‌هایی مانند لی‌لی، «گردو شکستم»، تاب خوردن و استفاده از الاکلنگ، همچنین تمام وضعیت‌های بدنی که نیازمند حفظ تعادل هستند، نقش مهمی در تقویت حس تعادل ایفا می‌کنند. افزون بر این، حرکاتی مانند رکوع و سجود در نماز نیز با تحریک سیستم دهلیزی و حس عمقی، در تقویت این حس در بدن موثر هستند.
دیدگاه خود را بنویسید